کتاب حاضر، روایت دکتر «رضا نیازمند» از زندگی خود، بهویژه زندگی مدیریتی و صنعت گری در سراسر سلطنت محمدرضا پهلوی است که بخشی از آن مربوط است به دوره کوتاه، اما بینظیر سلطه تکنوکراسی بر توسعه صنعتی ایران در دهه ۱۳۴۰ شمسی. روایتهای وی گوشههایی ثبت نشده در تاریخ توسعه صنعتی ایران را روشن میکند؛ نتیجه تحقیقات زیادی را به زیر سؤال برده و به چالش میکشد؛ و سؤالات و موضوعات متعددی را مطرح خواهد کرد.
“تکنوکراسی و سیاستگذاری اقتصادی در ایران” اثری است که در آن زندگی حرفه ای دکتر “رضا نیازمند” به قلم “علی اصغر سعیدی” به تصویر کشیده شده است. “رضا نیازمند” از چهره های برجسته ی مدیریت صنعتی بوده که بخشی از عملکرد او به دهه چهل شمسی و دوران سلطنت پهلوی دوم برمی گردد. در این دوره شاهد غلبه ی “تکنوکراسی و سیاستگذاری اقتصادی در ایران” هستیم که با وجود شکوفایی عظیم اقتصادی و تجربه ی رشد اقتصادی دو رقمی، بخش های مختلفی از آن در تاریخ گسترش صنعت ایران ناشناخته است. روایت “رضا نیازمند” از زندگی خویشتن و عملکردی که در این دوره داشته، نکاتی را آشکار می کند که در تاریخ نگاری ها ثبت نشده است و علاوه بر ایجاد سوالات متعدد در ذهن خواننده، نتایج بسیاری از پژوهش های انجام شده در این عرصه را به چالش می کشد.
“رضا نیازمند” با اشاره به این امر که تکنوکراسی یا آن طور که در فارسی گفته می شود، فن سالاری، مساله ای است که چندان در علوم سیاسی و نوشتارهای فارسی مربوط به حکومت و دولت مطرح نشده است، مشخص می کند که در دوره ی تاریخی کوتاهی که به عصر پهلوی برمی گردد، این مقوله در اوج خود بوده و بر توسعه صنعتی کشور تسلط داشته است. “علی اصغر سعیدی” از درگاه زندگی حرفه ای و صنعت گری “رضا نیازمند”، به بررسی زوایای مختلف و علل سلطه ی آن در این دوره می پردازد و “رضا نیازمند” با مرور مهم ترین رویدادهای صنعتی و اقتصادی این دوره، اشاره می کند که چطور “تکنوکراسی و سیاستگذاری اقتصادی در ایران” سبب پدیدار شدن صنایع ماشین سازی، الکترونیک، نساجی و صنایع مادر شد.
واژه تکنوکراسی ابتدا برای نشان دادن کاربرد روش های علمی برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی به جای روش های سنتی حل و فصل امور استفاده شد و از کلمات یونانی به معنی قدرت مهارت در حکومت گرفته شده است. تکنوکرات ها افرادی هستند آموزش دیده و ماهر که در مناصب و شغل های خود مشکلات اجتماعی و اقتصادی مهم را قابل حل میدانند و اغلب برای این مشکلات راه حل هایی ارائه می دهند که بر محور علم و خرد استوار است. از نظر آنها شناخت تدبیر و خرد، محور حل مشکلات است و بیشتر در جایی حاضر میشوند کار کنند که مجموعه ای که به آنها مربوط است بر همین محور کار کند و منطق علمی آنها را بپذیرد. اینها معمولا از بورکرات ها خود را متمایز می کنند و نیز از دموکرات ها، که تلاش می کنند آن گونه به مشکلات پاسخ دهند که مردم بپسندند.
دکتر رضا نیازمند که مسؤولیت تاسیس سازمان گسترش و مجموعه های بزرگ صنعتی را بر عهده داشته در این کتاب، تاریخ شکل گیری صنایع مهمی چون : ذوب آهن اصفهان، آلومینیوم اراک، مس سرچشمه ، نساجی قایم شهر، تراکتورسازی و ماشین سازی تبریز را مرور می کند و برای خوانندگان توصیف میکند که چگونه تکنوکراسی در فاصله سالهای 1341 تا 1348 در ایران شکل گرفت و همافزایی این گروه از تکنوکراتها در دهه پنجاه و سیاستگذاری اقتصادی موجب پیدایش صنعت خودروسازی، صنایع الکترونیک و صنعت نساجی و صنایع مادر شد.
نحوه تامین اورانیوم برای نیروگاه هستهای ایران از مطالب دیگری است که نیازمند چگونگی آن را از طریق ارتباط با معدنی در آفریقای جنوبی شرح داده است.
نیازمند از زندگی خود به ویژه زندگی مدیریتی اش برای خواننده روایت میکند و گوشههایی ثبت نشده از تاریخ توسعه صنعتی ایران در دهه 1340 را روشن میکند، دوره طلایی اقتصاد ایران که در آن مقطع رشد اقتصادی دو رقمی را نیز تجربه کرد.